Boekenweek 2019 - Moeder de vrouw
Samen schrijven
“En, hoever ben je? Heb je het verhaal al af?”
Mam is ongeduldig, ze wil onze gesprekken terug lezen op papier.
Sinds begin dit jaar praten we samen over haar oorlogstijd en om specifieker te zijn over 1944. De periode voorafgaand aan Market Garden.
Daar zijn de bevrijders
19 September 1944 is zij één van de vele juichende toeschouwers langs de Corridorweg en Bosschebaan, dichtbij de Kleine Elft, in Reek. Samen met al die mensen is zij getuige van het euforisch moment dat Reek en Schaijk door de geallieerden wordt bevrijd. Van een Engelse soldaat krijgt zij een sigaret in haar hand gestopt. Niet wetend hoe die vast moet houden maakt juist dan fotograaf Van den Bergh uit Oss een foto van haar. Zo zien we mam, Betsy van der Heijden, op de foto blij - een beetje onwennig – zich bijna geen houding wetend tussen de soldaten en andere meisjes tegen een legertruck geleund staan, voor eeuwig vastgelegd.
Herinneringen aan de oorlog
Tijdens die gesprekken krijg ik het idee om samen te schrijven over de periode vóór Market Garden. Hoe was toen het leven in Schaijk? Hoe ging men om met de oorlog? Wat waren de obstakels, was er honger, lag het sociale leven stil, wat mocht wel en wat mocht niet? Er komen heel veel vragen in me op.
In diverse boeken, door mijn moeder geschreven, kan ik al enkele antwoorden op die vragen terugvinden.
Maar hoe mooi is het om dit nu, van je 92 jarige moeder, uit haar mond nogmaals te horen? Met herinneringen die plots weer de kop op steken.
Opschieten
En ja, ze mag ongeduldig zijn. Op zulk een hoge leeftijd heb je geen zeeën van tijd meer. Haar conditie vertelt me ook dat ik er vaart achter moet zetten.
“Ik heb alle notities over april uitgewerkt mam. Ik ga het nu in een verhaal gieten. Komende week kom ik het bij je brengen en dan mag je het gaan verbeteren!”
Want dat is hard nodig. Al wat mijn moeder vertelt zie ik, vertaalt in beelden als een soort van film, gelijk voor me. Maar dat wil nog niet zeggen dat het de juiste zijn en dat het dan ook goed op papier terechtkomt. Meestal hoor ik dan mam zeggen: “Nee Annelies, dat klopt niet. Vanuit de keuken kon je niet het pad zien.” Of “Dat is goed.” Maar ook van “Dat kan je niet schrijven, dat mag niet.” Dan ben ik blijkbaar te vrij met mijn woordkeuze.
Naaister
Mam heeft door de oorlog niet door kunnen/mogen leren. Ze had zo graag schooljuffrouw willen worden. Maar gelukkig kreeg ze bij de nonnen een opleiding tot naaister. Hierdoor ging een andere wereld voor haar open. Zo zag en hoorde ze tijdens die oorlogsjaren veel van wat ze eigenlijk niet mocht zien en horen. Ze paste zich aan, hielp waar ze kon en werd net als iedereen creatief met wat voor handen was.
De schooljuf…
Het ruwe verhaal staat op papier en ga naar Schaijk om het bij mijn moeder af te leveren.
’s Middags gaat de telefoon.
“Mooi geschreven Annelies, alleen die en die zin kloppen niet. Ik heb er met de rode pen kruisjes bij gezet.”
Ik schiet in de lach. Ach, al heeft ze er niet voor doorgeleerd, voor mij is ze een echte schooljuf! Streng en lief…
